ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ (επετειακό)

Ελαιώνας Άμφισσας. Δύο χρόνια μετά….

του Νίκου Δρόλαπα

Πέρασαν δύο χρόνια από το κάψιμο της καρδιάς του Ελαιώνα της Άμφισσας και του Δελφικού τοπίου, στις 05-08-2013. Κάηκαν 54.000 ελαιόδεντρα , σε έκταση 4.500 στρέματα. Τεράστια η πολιτισμική, περιβαλλοντική και οικονομική ζημία.

Μέχρι σήμερα, δεν έχει ληφθεί καμία απολύτως μέριμνα για τους πληγέντες αγρότες.

Δεν έχει γίνει ΤΙΠΟΤΑ για την αποκατάσταση των καμένων.

Τα συμπεράσματα όμως για τη πολυσήμαντη αυτή καταστροφή είναι πολλά.

Ήταν αρκετό το γεγονός αυτό, να αποκαλύψει, για μία ακόμη φορά, τη ζοφερή εικόνα της δημόσιας διοίκησης και όχι μόνο.

Ένα γεγονός το οποίο θα μπορούσε να είχε αποσοβηθεί, ή, να μην είχε καν προκύψει, εάν είχαν ληφθεί τα κατάλληλα μέτρα από τους εμπλεκόμενους φορείς του εκτελούμενου έργου « Άρδευτικό έργο Ελαιώνα Άμφισσας Νομού Φωκίδας », προϋπολογισμού : 37.205.000 ευρώ, με ποσό σύμβασης : 20.354.446 ευρώ, με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Αλ. Μπαλντατζής και ανάδοχο την εργοληπτική εταιρεία «ΕΛΤΕΡ Α.Ε.»

Όλα ξεκίνησαν από την αντικανονική μεταφορά καυσίμων επί τόπου των έργων για τη τροφοδοσία του εκσκαπτικού μηχανήματος με ένα μικρό αυτοκίνητο τζίπ, ( ΥΖΖ 5035 ιδιοκτησίας της εταιρείας ) το οποίο δεν είχε τις ανάλογες προδιαγραφές για τη μεταφορά πετρελαίου. Ο οδηγός, για να μην κουβαλήσει τα πετρέλαια σε απόσταση δώδεκα μέτρων μέχρι το μηχάνημα που έσκαβε το χαντάκι για τη τοποθέτηση των σωλήνων, αναγκάσθηκε να υπερπηδήσει με το τζίπ, κάθετα, δύο παράλληλους και εν επαφή αναβαθμούς ( τράφους ) επάνω στους οποίους κόλλησε το αυτοκίνητο. Για να το ξεκολλήσει με πατημένο γκάζ υπερθερμάνθηκαν τα ελαστικά από την έντονη τριβή επάνω στα ξερά χόρτα και με την εξάτμιση προκλήθηκε φωτιά η οποία μεταπήδησε στα μπιτόνια πετρελαίου που υπήρχαν στη καρότσα και στη συνέχεια μεταδόθηκε στα γύρω ελαιόδενδρα από τον δυνατό αέρα και τον καύσωνα που επικρατούσε.

Η προσπάθεια του χειριστή να δημιουργήσει μία υποτυπώδη αντιπυρική ζώνη γύρω από τη φωτιά, ίχνη της οποίας αποτυπώθηκαν, δεν απέδωσε λόγω των ισχυρών ανέμων. Αν όμως υπήρχε επί τόπου ένας πυροσβεστήρας ή ένα υδροφόρο όχημα, λόγω καύσωνα, η φωτιά θα είχε σβήσει. Δεν υπήρχε όμως κανένα απολύτως μέτρο πυροπροστασίας από αυτά που προβλέπονταν στο εγκεκριμένο Σχέδιο Ασφαλείας και Υγιεινής του έργου ( ΣΑΥ σελ. 28, 29, 44 και 45).

Μετά ταύτα, η φωτιά εξαπλωνόταν ταχύτατα. Συντονισμός των υπαρχόντων δυνάμεων για τη κατάσβεση της φωτιάς δεν υπήρχε. Ούτε από τη Πολιτική Προστασία της Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδας, ούτε από τη Τοπική Πυροσβεστική Υπηρεσία, ούτε από τον Δήμο Δελφών. Οι μάνικες των πυροσβεστικών οχημάτων απλωμένες επί της Εθνικής οδού παρέμεναν κενές και αχρησιμοποίητες, σταθμευμένα και τα πυροσβεστικά οχήματα και υδροφόρες γειτονικών Νομών, άλλα, έξω από την Ιτέα, άλλα, μετά το Χρισσό, περίμεναν εντολές που δεν…εδίδοντο, με τους πυροσβέστες θεατές γιατί ‘’δεν είχαν εντολή να ρίξουν νερό’’ ! , από ποιόν άραγε ; από τον πρώην Διοικητή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Άμφισσας ;

Μόνο τα εναέρια μέσα πυρόσβεσης απέτρεψαν τα χειρότερα και δεν έφθασε η φωτιά στην Ιτέα. Από τη στιγμή δε κατά την οποία και αυτά αποδεσμεύθηκαν, η έκταση της φωτιάς σχεδόν τριπλασιάσθηκε. ….Δεν εκτιμήθηκε σωστά η κατάσταση και αποδεσμεύθηκαν τα αεροπλάνα, ήταν λάθος, δήλωνε την ίδια μέρα στον τηλεοπτικό σταθμό STAR Λαμίας ο π. Δήμαρχος κ. Ν. Φουσέκης.

Στο περιοδικό ‘’Πυροσβεστική Επιθεώρηση’’ του Αρχηγείου του Πυροσβεστικού Σώματος, στην έκθεση πεπραγμένων του Σώματος, δεν συμπεριλήφθηκε φωτιά του Ελαιώνα Άμφισσας!, στις πυρκαγιές του Αυγούστου 2013 , προφανώς , λόγω της διαπιστωθείσας επιχειρησιακής υστέρησης.

Αλλά δεν είναι μόνο το Πυροσβεστικό Σώμα, το οποίο παρέβλεψε το γεγονός, αλλά και τα Υπουργεία Δημοσίας Τάξης και Πολιτισμού με ανακοινώσεις τους επέρριψαν την ευθύνη για τη πυρκαγιά του Ελαιώνα στους τοπικούς φορείς.

Έχουν περιγραφεί γεγονότα στα συναρμόδια Υπουργεία, στον τοπικό έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, με δημοσιεύματα, ανακοινώσεις και δελτία τύπου, έχουν υποδειχθεί πρόσωπα και στις Δικαστικές Αρχές για τις ευθύνες που υπάρχουν, με πρώτο το Ελληνικό Δημόσιο και τον τότε Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθόσον αυτοί διεξήγαγαν έργο χωρίς σχέδιο , προφύλαξη, μέτρα ασφάλειας και προστασίας και προκάλεσαν τη καταστροφή του Ελαιώνα και των περιουσιών των πληγέντων ελαιοκτηματιών.

Την Ι΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Δελφών, διότι το έργο άρδευσης του Ελαιώνα και η πυρκαγιά έλαβαν χώρα μέσα στη προστατευόμενη και ελεγχόμενη περιοχή της ΖΟΕ Δελφών, από την Υπηρεσία αυτή, η οποία και υπέγραψε προς τούτο ειδικό μνημόνιο συνεργασίας και ελέγχου με τον Κύριο του έργου που είναι το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και διόρισε επί τούτου ειδικό επιβλέποντα, για να είναι καθημερινά επί τόπου, όσο διαρκούσαν οι εργασίες, ο οποίος μάλιστα, αν και είδε άλλες φορές πως γινόταν η μεταφορά των καυσίμων με τα μπιτόνια στη καρότσα του τζίπ κατέθεσε ότι εκείνη την ημέρα της φωτιάς …δεν τα είδε…και έδωσε εντολή για εργασίες, χωρίς να έχει ληφθεί κανένα μέτρο πυρασφαλείας και καμία πρόβλεψη για την ύπαρξη πυροσβεστήρων , υδροφόρων, εν μέσω ξερών χόρτων ύψους ενός και πλέον μέτρου.

Την Πυροσβεστική Υπηρεσία Άμφισσας, που αντί να κατασβήσει τη πυρκαγιά άμεσα, την άφησε να εξαπλωθεί και να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις , που δεν έκανε επιχείρηση από εδάφους και παρακολουθούσε από μακρυά και άφηνε τα ελαιόδενδρα να καίγονται, που εμπόδισαν τους αγρότες με δικά τους μέσα να περιορίσουν την επέκταση της φωτιάς, που λόγω αρμοδιότητο διενήργησε τη σχετική προανάκριση και δεν έλαβε υπόψη της όλα τα δεδομένα τα οποία προέκυψαν στον τόπο του συμβάντος, ούτε και τα στοιχεία της μελέτης του έργου που καθόριζε επακριβώς τις συμβατικές υποχρεώσεις του εργολάβου, παρά τις αναλυτικές επισημάνσεις από τους εκπροσώπους των αγροτών για τη σημασία των παραλείψεων της, η οποία ισοδυναμούσε με συγκάλυψη ευθυνών. Ποια έρευνα έγινε…. και ποια ανάγνωση….

Τους πρώην τοπικούς αιρετούς και τη Πολιτική Προστασία του Δήμου Δελφών και της Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδας, που είχαν τον συντονισμό για τη κατάσβεση, που δεν δημιούργησαν αντιπυρικές ζώνες, που είχαν την ευθύνη λήψης όλων των προστατευτικών μέσων με υπάρχουσες επιχορηγήσεις και κονδύλια τα οποία δεν αξιοποίησαν για την εγκατάσταση έστω ενός κεντρικού υδροδοτικού πυροσβεστικού δικτύου στους κεντρικούς δρόμους του Ελαιώνα, που δεν ανταποκρίθηκαν και δεν συνέπραξαν, όπως όφειλαν με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δελφών παρά την επίσημη πρόσκληση που αυτή τους απηύθυνε τον Δεκέμβριο του 2012 γιατί ήταν κοινή υποχρέωση η σύνταξη από τους τοπικούς φορείς του πλαισίου διαχείρισης του Ελαιώνα Άμφισσας, που έδιωξαν τα πυροσβεστικά αεροπλάνα, που δεν καθάρισαν τα ξερά χόρτα που έπνιγαν τον Ελαιώνα αν και δόθηκε ειδική πίστωση για τον σκοπό αυτό, που παρέλαβαν ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και παρέδωσαν χωράφια….

Την ανάδοχο τεχνική εταιρεία « ΕΛΤΕΡ ΑΕ », η οποία κατασκεύαζε το έργο μέσα σε δάσος ελαιών με συνθήκες καύσωνα και ισχυρών ανέμων χωρίς κανένα μέτρο προστασίας και κατά παράβαση του σχεδίου ασφάλειας και υγείας ( ΣΑΥ ) και των λοιπών συμβατικών της υποχρεώσεων , με απόντα τον υπεύθυνο της εταιρείας κατά τις ώρες της πυρκαγιάς, με ευθύνες που δεν μπορούν να περιοριστούν στον εργάτη – οδηγό του τζίπ που εργαζόταν και ενεργούσε για λογαριασμό της εταιρείας.

Αξιοσημείωτη ήταν η σιωπηλή στάση των Συλλογικών φορέων, όπως το Επιμελητήριο που εκώφευσε σε ένα τόσο σημαντικό γεγονός που αποτελεί πλήγμα της τοπικής οικονομίας, όταν μάλιστα εκπροσωπεί τους επαγγελματίες της περιοχής οι εργασίες των οποίων δέχθηκαν τον αντίκτυπο της μείωσης των εισοδημάτων που επέφερε η πυρκαγιά. Ακόμη και ο Σύλλογος…αναπτυξιακού προβληματισμού ‘’ Η Ελιά ’’ ο οποίος ιδρύθηκε από τον κ. Δήμαρχο, δεν βρήκε μία λέξη για τον καμένο ελαιώνα.

Επίσης, το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ( Κ.Π.Ε.) το οποίο λειτουργεί στην Άμφισσα στο κτίριο της πρώην κλινικής Καρανάσου το οποίο παρεχώρησε ο Δήμος Άμφισσας - νύν Δελφών και έχει ως εκπαιδευτικό αντικείμενο στους τομείς της προώθησης των οικολογικών αξιών, της παρακολούθησης και προστασίας του περιβάλλοντος, της αποκατάστασης των οικοσυστημάτων και τη βελτίωση της βιοποικιλότητας, περιέργως εσιώπησε, αντί να ευρίσκεται στη πρώτη γραμμή.

Το Πανδοχείον του ΚΠΕ, προσέφερε τις υπηρεσίες του, όχι στον Ελαιώνα, αλλά στον κ. Δήμαρχο, όταν ήταν Πρόεδρος του προηγούμενου Δημοτικού Συμβουλίου. Διοργάνωσε, ένα εξάμηνο μετά τη μεγάλη πυρκαγιά στον Ελαιώνα, στις 29.01.2014, στα πλαίσια επιμόρφωσης ανηλίκων ‘’τη κοπή της πίτας ’’ για το ΚΑΠΗ της Άμφισσας διανθισμένη με ομιλία του κ. Παναγιωτόπουλου με θέμα την ‘’ολιστική διαχείριση του ελαιώνα’’ , που, από όσα είπαν οι συγγενείς του το θέμα παραπέμπεται σε μία καλή επιτροπή…. Ως Δήμαρχος πλέον, μετά από διαβούλευση βεβαίως και αφού…..τελείωσε με την ολιστική διαχείριση, αναβάθμισε τις ενέργειές του, με την υπογραφή ενός ακόμη Συμφώνου, με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στοχεύοντας στην επανασύνδεση με τις γνωστές μελέτες στρατηγικού σχεδιασμού για τον Ελαιώνα με οδικό χάρτη προς τις όμορες περιοχές του Δήμου…..

Δεν τον έχει απασχολήσει ακόμη ότι το έργο άρδευσης του Ελαιώνα, το οποίο ήδη έπρεπε να έχει τεθεί σε λειτουργία ΔΕΝ έχει εξασφαλισμένο το νερό για την άρδευση !!! και ότι θα αχρηστευθεί αν οι σωλήνες μείνουν επί μακρόν στεγνές. Δεν τον απασχολεί ότι η ΕΥΔΑΠ, ως ιδιωτική πλέον εταιρεία, αν θα επιτρέψει και σε ποία τιμή να πάρουμε νερό για την άρδευση του Ελαιώνα. Ίσως και να μην γνωρίζει ότι προβλέπονται δύο υδροληψίες, στην Άμφισσα και το Χρισσό, για να ποτίζονται οι περισσότερες περιοχές με φυσική ροή του νερού και ότι με τις υψόμετρικές θέσεις που έχει κατασκευασθεί το δίκτυο το νερό πρέπει να εισέρχεται στους αγωγούς υποχρεωτικά από τα δύο αυτά σημεία υδροληψίας.

Εκείνο που ασφαλώς τον ενδιαφέρει τον κ. Δήμαρχο είναι να μην αποκαλυφθούν και αποδοθούν οι ευθύνες σε όσους συνήργησαν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο , με τις ενέργειές τους ή τις παραλείψεις τους και την αδιαφορία τους, στο κάψιμο του Ελαιώνα. Γιατί, ένα πλέγμα πολιτικών συμφερόντω ν θολώνει τη διαφάνεια, συγκαλύπτει την υπόθεση του Ελαιώνα για να μην αποκαλυφθεί πόσο σαθρό ήταν και είναι το τοπικό σύστημα εξουσίας, οι επικεφαλείς του οποίου είναι συνυπεύθυνοι στην καταστροφή και γι΄ αυτό δίνουν οδό διαφυγής στον εργολάβο, ρίχνοντας την ευθύνη στον εργάτη – οδηγό, ώστε - δικασθεί δεν δικασθεί - να κλείσει η υπόθεση και να μην επεκταθεί και στους ίδιους.

Και ο αγώνας των αγροτών και των εκπροσώπων τους για την αποκατάσταση των ζημιών του Ελαιώνα και την αποζημίωση των αγροτών πέρασε δια πυρός και σιδήρου, μέσα από συμπληγάδες πέτρες, με αντιδράσεις των τοπικών αιρετών και των ευνοουμένων τους, προκειμένου να κλείσει η υπόθεση της πυρκαγιάς το ταχύτερο δυνατό. Εμπόδια και άρνηση από παντού, μήπως και επιλυθεί κάποιο από τα πολλά προβλήματα των αγροτών με τις προσπάθειες των εκπροσώπων τους. Δεν περίμεναν ότι οι αγρότες θα κινηθούν μεθοδικά και πολύ περισσότερο ότι θα επεκταθούν και σε άλλα χρονίζοντα θέματα των αγροτών, όπου οι διαπιστώσεις για την αντιμετώπιση ιδιαίτερα των αδύναμων αγροτών ήταν πολύ δυσάρεστη. Πώς οι μικρο- ελαιοκαλλιεργητές έμεναν εκτός επιχορηγήσεων από το πρόγραμμα Γεωργοπεριβαλλοντικών ενισχύσεων και τις διάφορες αποζημιώσεις. Υπήρξαν δε εντονότατες αντιδράσεις, όταν ο μηχανικός κ. Στ. Σχοινάς δέχθηκε να αποτυπώσει τοπογραφικά όλη την έκταση των καμένων δωρεάν. Πολλοί ήσαν αυτοί οι οποίοι αντέδρασαν εντονότατα για να μην γίνουν οι εργασίες αυτές, από φόβο ότι θα αποκαλυπτόταν ποιοι αγρότες και μεγαλοαγρότες δήλωναν πολύ περισσότερα από αυτά που είχαν και έπαιρναν τις επιχορηγήσεις σε βάρος των αδύναμων.

Εκεί όμως που κορυφώθηκαν και σε επίπεδο αιρετών ήταν όταν ο υποφαινόμενος αποκάλυψε δημοσίως ότι δεν έχει εξασφαλισθεί νερό για την άρδευση και το έργο δεν θα μπορεί να λειτουργήσει.

Αλλά και οι πεντακόσιοι και πλέον πληγέντες ελαιοκτηματίες, πολλοί των οποίων έχασαν όλα τα ελαιόδενδρα που είχαν, δέχθηκαν πιέσεις ώστε να μη συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις. Χαρακτηριστική είναι η ενημέρωση της κ. Γαζή προς τους πληγέντες για την άφιξη των εκτιμητών του ΕΛΓΑ στην Άμφισσα για τις αιτήσεις και τη καταγραφή των ζημιών για την αποκατάσταση του φυτικού κεφαλαίου και της απώλειας εισοδήματος, που μέχρι σήμερα δεν είδαν να καταβάλλεται ούτε ένα ευρώ, ούτως ώστε να υποχρεωθούν οι ελαιοκτηματίες να περιμένουν στα κτήματά τους την επιτροπή του ΕΛΓΑ και φυσικά να μην παρευρεθούν στο δικαστήριο ! Τέτοιες πολιτικές. Υψηλού επιπέδου…..

Δεν υπάρχει καμία επίσημη ενημέρωση για τη πορεία του έργου άρδευσης του Ελαιώνα. Πάντως, σύμφωνα με τη Σύμβαση το έργο έπρεπε να έχει περαιωθεί και να τεθεί σε λειτουργία περί το τέλος του έτους 2014. Η οριστική ημερομηνία προκύπτει από τις ενδεχόμενες παρατάσεις που έχει λάβει η εργοληπτική εταιρεία, λόγω αρχαιοτήτων, πληρωμών και άλλων παραγόντων. Αν ληφθεί υπόψη η πολύ χαμηλή μέχρι σήμερα απορρόφηση της πίστωσης, της τάξης των 12.500.οοο ευρώ, είναι ενδεχόμενο το έργο να έχει μεγάλες καθυστερήσεις και υπάρχει κίνδυνος να απενταχθεί από το πρόγραμμα, οπότε και θα σταματήσει αν δεν περάσει ως έργο ‘’γέφυρα’’ στο επόμενο ΕΣΠΑ.

Σε αντίθεση με τη μεγάλη πυρκαγιά, η Πυροσβεστική Υπηρεσία Άμφισσας χάρις στις συγκροτημένες και άμεσες επεμβάσεις της αντιμετώπισε με επιτυχία το τελευταίο εικοσαήμερο συνεχόμενα συμβάντα πυρκαγιών στον Ελαιώνα και μάλιστα μεταμεσονύκτιες ώρες. Φαίνεται ότι το προσωπικό των πυροσβεστικών Υπηρεσιών μας με σωστή καθοδήγηση του νέου, καθ΄όλα άξιου Διοικητή, σημειώνουν μεγάλες επιτυχίες τόσο στον τομέα της κατάσβεσης όσο και στο τομέα της διάσωσης.

Οι απανωτές όμως πρόσφατες πυρκαγιές δημιουργούν ανησυχία γιατί θυμίζουν τις επτά φωτιές που προηγήθηκαν της μεγάλης πυρκαγιάς της 05-08-2013. Και η ανησυχία αυτή μεγαλώνει ακόμη περισσότερο από υπάρχουσες προτάσεις μελετητών, στα πλαίσια του ευρύτερου Χωροταξικού Σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης, να γίνει μακροπρόθεσμα στα καμένα του Ελαιώνα ορυχείο μεταλλείων.

Και ενώ κάπως έτσι έχουν τα πράγματα, δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε ότι στις οκτώ ( 8 ) Δεκεμβρίου 2015 έχει ορισθεί η νέα δικάσιμος για το κάψιμο του Ελαιώνα. Μέχρι σήμερα δεν έχουν συσχετισθεί οι σχετικές υποθέσεις , ως επίσης δεν έχει γίνει και η πιθανολογούμενη διεύρυνση του κατηγορητηρίου με όλους τους υπεύθυνους που θα καταδείξει η συνεχιζόμενη έρευνα.

ΟΛΟΙ όμως, θα πρέπει να είμαστε εκεί, για τη περίτεχνη πινελιά της φύσης που καταστράφηκε.

ΟΛΟΙ, για να υπερασπισθούμε το τόπο μας.