''ΑΡΤΟΤΙΝΑ'' : ΠΕΡΙ ΠΑΝΗΓΥΡΕΩΝ

Οι ρίζες των Ελληνικών Πανηγυριών

 (άρθρο της εφημερίδος ''ΑΡΤΟΤΙΝΑ'' αρ. φύλλου 122)

 
Οι γιορτές, διαχρονικά, ικανοποιούν τις βιολογικές, τις ψυχικές και τις ψυχαγωγικές ανάγκες του ανθρώπου. Ας αναλογιστούμε πόσο μονότονη, κοπιώδης, άχρωμη και «μακρά οδός απανδόκευχος» θα ήταν η ζωή χωρίς την ύπαρξή τους.

Στην Αρχαία Ελλάδα οι γιορτές συνυφασμένες
με τα πανηγύρια είχαν άμεση σχέση με τις πολιτικές παρατάξεις. Οι Ολιγαρχικοί, που τους εκπροσωπούσαν οι Ευγενείς και οι Ευπατρίδες, λάτρευαν το Δία στα ιδιόκτητα ιερά τους με το ιερατείο που προερχόταν από τις τάξεις τους. Στις ιεροτελεστίες και στα πλουτοκρατικά τους πανηγύρια, που τα ονόμαζαν Οργεώνες, απαγόρευαν στα λαϊκά στρώματα να παίρνουν μέρος.

'Ομως με τη θρησκευτική μεταρρύθμιση του Πεισιστράτου δόθηκε το δικαίωμα και στις λαϊκές τάξεις να οργανώνουν το δικό τους ιερατείο, για να τιμούν το λατρευτό τους Διόνυσο, που ήταν ο προστάτης των αμπελουργών, των χειρωνακτών και των ξωμάχων.
Το λαϊκό ιερατείο ονομάστηκε θίασος και τα μέλη
του θιασώτες. Παράλληλα με τις ιεροτελεστίες στο
Διόνυσο δίνονταν σατυρικές παραστάσεις και ακο
λουθούσαν τρικούβερτα πανηγύρια.
Κοντολογίς οι θίασοι με τα λαϊκά τους πανηγύρια
ήταν το αντίβαρο ή καλύτερα η αντιπολίτευση στα
πλουτοκρατικά πανηγύρια των Ολίγων, των Οργεώνων δηλαδή. Οι Ολιγαρχικοί με το αντιδραστικό τους ιερατείο μισούσαν το Διόνυσο, το λαϊκό θεό της ευτυχίας, της χαράς και της διασκέδασης, γι’ αυτό και τον κατηγορούσαν ως βάναυσο Ανατολίτη Θεό, παρότι γνώριζαν ότι ήταν γιός του Δία που οι ίδιοι λάτρευαν.
Όταν δε έπαιρναν την εξουσία, καταργούσαν τη Διο
νυσιακή λατρεία και απαγόρευαν τα λαϊκά πανηγύρια.

Οι κοινωνικές αντιθέσεις εκδηλώνονταν και στη
χρήση μουσικών οργάνων. Η πλουτοκρατία των Ολι-
γαρχικών χρησιμοποιούσε τη λύρα και την κιθάρα
στους κλειστούς πανηγυρικούς της χώρους, ενώ οι
λαϊκές τάξεις στα δικά τους Διονυσιακά Οργιαστικά
Πανηγύρια της υπαίθρου χρησιμοποιούσαν αυλό,
δώρο της θεάς Αθηνάς, που εξελίχθηκε σε πίπιζα και
αργότερα σε κλαρίνο, καθώς και το τύμπανο – νταούλι.

Η ολιγαρχική μισαλλοδοξία δε φείστηκε ούτε σ'
αυτά τα άδολα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούσαν οι λαϊκές τάξεις στις θρησκευτικές και κοινωνικές τους εκδηλώσεις, τα κατηγόρησαν ως οργιαστικά, αγενή και ανελεύθερα.

Τα πανηγύρια, όπως βλέπουμε, είναι ιδέες κληρο-
νομημένες από τη μακρινή Αρχαιότητα. Τότε με
τελετές τιμούσαν θεούς, θεές και ήρωες και παράλληλα «βλογούσαν και τα γένια τους» με άγριο φαγοπότι και ατέλειωτο γλεντοκόπι κάτω από τον εκκωφαντικό ήχο αυλών και τυμπάνων και τις ιαχές: «ευοί, ευάν»...
Ολόιδια με τα σημερινά: «όπα, όπα!» που ακού-
γονται στα εκχριστιανισμένα πλέον και ενταγμένα
στις γιορτές των Αγίων - Ελληνικά Πανηγύρια.
Και καθώς το τραπέζι είναι πλούσιο και ο οίνος
ρέει άφθονος, οι πλατείες τραντάζουν από χορό και
τραγούδι, η ευφροσύνη και το κέφι κορυφώνονται
και καθώς «αι γενεαί διαδέχονται αλλήλας», η διονυσιακή μέθη ζει και διαιωνίζεται...

Νικ. Μαυραγάνης